Konya İlinde Yapılmış Kervansaraylar
Kervanların ticaret yolları üzerinde kurulan konaklama yerleri olan kervansaraylar ülkemizin birçok ilinde bulunmaktadır. Bu illerimizden birisi de Konya ilimizdir. İlk defa 10. yüzyılda Selçuklular tarafından yaptırılan kervansaraylar, zamanla her türlü ihtiyacı gidermek için genişletilmiştir ve Konya ilinde birden fazla kervansaray bulunmaktadır. Bu kervansarayların isimleri şöyle;
- Rüstem Paşa Kervansarayı
- Bayrampaşa Kervansarayı
- Selimiye Külliyesi Kervansarayı
Yazımızın devamında Konya ilinde bulunan kervansarayları ve bu kervansaraylar hakkında kısaca bilgi bulabilirsiniz.
Konya Kervansarayları
Ereğli Rüstem Paşa Kervansarayı
Konya Ereğli ilçesinde, Ulu Cami yakınında çarşı içerisinde bulunan Rüstem Paşa Kervansarayı Kanuni Sultan Süleyman döneminde Sadrazam Rüstem Paşa tarafından 1552 yılında yaptırılmıştır. Mimar Sinan’ın eseri olan bu kervansaray 1990’lı yıllarda yapılan onarım ile orijinal durumunu koruyarak günümüze gelebilmiştir.
Kervansaray Mimar Sinan’ın yapmış olduğu diğer kervansaraylarla karşılaştırıldığında, bu yapının değişik bir plan düzeninde olduğu görülmektedir. Dikdörtgen planlı kervansarayın revaklı bir avlusu, arkasında tonozlu odaları bulunmaktadır. Ana girişin önündeki alçak bölüm, ortada giriş eyvanı, sağında ve solunda daha küçük ölçüde bir eyvan bulunmakta olup, onu üçer oda izlemektedir. Kervansarayın büyük ahır bölümünün önünde bir sıra halinde konuk odası bulunmaktadır.
Bu oda yapının geniş avlusuna açılmaktadır. Ahır bölümü yapının ortasındaki dört fil ayağının taşıdığı geniş mekândır. Burası mazgal pencerelerle aydınlatılmıştır. Bu plan şekli ile Rüstem Paşa Kervansarayı menzil hanları ile yakın benzerlikler göstermektedir. Tonozlu bölümler on iki adet olup, içlerinde ocakları bulunmaktadır.
Yapının ana duvarları kesme taştan yapılmış, kemerlerde yer yer tuğlalar kullanılmıştır. Kervansarayın iki giriş kapısı bulunmakta olup, bunlara Bağdat Kapısı ve Konya Kapısı isimleri verilmiştir. Kervansarayın tümünün üzeri iki bölüm halinde yekpare bir beşik tonozla örtülüdür.
Kervansaray Cumhuriyet döneminde askerlik şubesi ve kitaplık olarak kullanılmış, bir ara belediye buradan yararlanmıştır. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yapmış olduğu onarımdan sonra içerisindeki dükkânlar kiraya verilmiştir.
Ereğli Bayrampaşa Kervansarayı
Konya Ereğli ilçesinde XVI.-XVII. yüzyılların ortalarında Ekmekçizade Ahmet Paşa Bayrampaşa Kervansarayı’nı yaptırmıştır. Sultan IV.Murat’ın Bağdat seferine kadar süren Osmanlı-İran Savaşları sırasında Ereğli askeri bir üs olarak kullanılmıştır.
Ekmekçizade Ahmet Paşa bu kervansarayı kendi parası ile yaptırmaya başlamış, 1613 yılında ölümü üzerine yarıda kalan yapıyı Sultan IV.Murat’ın sadrazamlarından, Onun yerine atanan Bayram Paşa tarafından tamamlanmıştır. Kervansaray uzun süre harap bir halde kalmış, 1950 yılında yıktırılmıştır. Bugün yerinde Kızılay ile PTT binaları bulunmaktadır.
Karapınar Selimiye Külliyesi Kervansarayı
Konya Karapınar ilçesinde, XVI. yüzyılda Mimar Sinan’ın yaptırmış olduğu Selimiye Külliyesi’nin bir bölümünü oluşturan kervansaray, yapı topluluğunun en önemli bölümlerinden birisidir. Kesme taştan iki ana bölüm halinde yapılmış olan kervansaray her iki bölümü arasında bulunan iki kapı ile dışa açılmaktadır. Bu kapıların dışa dönük kemerleri, yayvan yuvarlak olup iki renkli taşın alternatif olarak sıralanmasıyla meydana gelmiştir.
Kervansarayın her iki bölümü birbirine simetrik olup, dikdörtgen planlı, ince uzun bir koridor ile birbirinden ayrılmaktadır. Her iki bölümün ortasındaki dörder paye ve bu payelerin birbirleri ile ve duvarlarla yuvarlak kemerli bağlantıları sonucunda dokuzar bölüm meydana gelmiştir. Bu bölümlerin üzerleri beşik tonozlarla örtülmüştür. Kervansarayın camiye bakan yönüne küçük ölçüde dokuzardan on sekiz dükkân yerleştirilmiştir. Aynı zamanda caminin dış avlusunda da aynı sayıda dükkân bulunmakta olup, böylece burası bir çarşı konumuna getirilmiştir.