Osmanlı Döneminde Kullanılan Ölçü Aletleri, Ölçü Birimleri ve Birim Dönüşümleri

Unutulan Ölçü Aletleri ve Ölçü Birimleri

Tarih boyunca her medeniyet kendisine göre ölçü aletleri geliştirmiş ve bunları uzun bir süre bu ölçü aletlerini ve ölçü birimlerini kullanmışlardır. Osmanlı devleti de yüzyıllar boyunca kendi ölçü aletlerini ve ölçü birimlerini kullanmıştır. Ama cumhuriyetin ilanından sonra Atatürk tarafından uluslararası ölçü aletleri ve ölçü birimlerine geçilmiş ve Osmanlı Devletinin kullandığı ölçü aletleri ve ölçü birimleri tarihe karışmıştır.

Artık sadece isimlerini bildiğimiz bu ölçü aletleri ve ölçü birimleri ve bu ölçü birimlerinin günümüzdeki ölçü birimlerine karşılık gelen dönüşümleri şu şekildedir;

Ağırlık Ölçü Birimleri

• ağırlık – çeki – 225,789 kg
• ağırlık – kantar – 56,449 kg
• ağırlık – batman – 7,697 kg
• ağırlık – okka – 1,282 kg
• ağırlık – dirhem – 0,003207 kg = 3,207 gr
• ağırlık – kırat – 0,0002004 kg. = 0,2004 gr

Okka Dönüşümleri

• 1 tonilato = 4 çeki
• 1 çeki = 4 kantar
• 1 kantar = 44 okka(kıyye)
• 1 batman = 6 okka(kıyye)
• 1 okka(kıyye) = 400 dirhem

Dirhem Dönüşümleri

• 1 dirhem = 4 dönük
• 1 dönük = 4 kırat
• 1 kırat = 4 bakray
• 1 bakray = 4 fitil
• 1 fitil = 2 nekir
• 1 nekir = 2 kıtmir
• 1 kıtmir = 2 zerre

Alan Ölçü Birimleri

• 1 arşın (zirai)² = 0,57417 m² = 4 ayak²
• 1 dönüm (yeni) = 2500 m²
• 1 dönüm (büyük) = 2720 m²
• 1 dönüm (atik) = 4 evlek = 1600 zirai² = 918,672 m² (bir kenarı 40 arşın (zirai) olan kare)
• 1 atik evlek = 400 arşın² = 229,668 m²
• 1 yeni evlek = 100 m²
• 1 cerip = 3600 zirai² = 2067,012 m²
• 1 ayak² = 144 parmak² = 0,14354 m²
• 1 parmak² = 144 hat² = 0,00099751 m²
• 1 hat² = 144 nokta² = 0,000006927 m² ” 1 çarşı arşın² = 0,46240 m²
• 1 urup² = 0,007225 m²
• 1 kirah² = 0,0018062 m²
• 1 endâze² = 0,422500 m²
• 1 urup² = 0,0066015 m²
• 1 ar=100 m 2 (100 metre kare)

Hacim Ölçü Birimleri

• Kile – 0.037 metreküp = 37 litre
• Şinik – 0.00925 metreküp = 9.25 litre

Uzunluk Ölçü Birimleri

• merhale – 45480 metre
• fersah – 5685 metre
• berid – 227 metre
• kulaç – 1.89 metre
• arşın – 0.68 metre
• endaze – 0.65 metre
• rubu – 0.085 metre
• hat – 0.00263 metre