Boşaltım Sistemi Ne Demektir? Boşaltım Sisteminin Önemi
Vücuda alınan besinlerin yakılmasından (sindirilmesinden) sonra geriye kalan atıkların vücuttan atılmasına boşaltım denir. İnsanların yaşamını sürdürebilmesi için hücrelerden bu atıkların atılması hayati önem taşımaktadır. İdrar kesesi, böbrek ve üreterlerden oluşan sisteme Boşaltım Sistemi denir. Boşaltım Sistemini oluşturan bu organlara yanı sıra boşaltıma yardım eden yardımcı organlarda bulunmaktadır.
Vücuttan atılması gereken bu atıklar katı ve sıvı olarak kan içinde böbreğe kadar ulaşırlar ve burada süzülürler. Ardından üreterlerden geçerek idrar kesesine ulaşırlar. Burada depolanan atıklar belirli aralıklarla vücuttan atılırlar.
Boşaltım Sitemi Ana Organları
Böbrekler
Böbrekler, omurgalılarda bulunan fasulye biçiminde 2 tane boşaltım organıdır. 10 cm kadar olabilen böbrekler, boşaltım sisteminin bir bölümünü oluştururlar. Bu organlar, başta üre olmak üzere atıkları kandan süzer ve onları artmış su ile birlikte idrar olarak boşaltırlar. Böbrekleri ve böbreklere etki eden hastalıkları inceleyen tıbbi dal nefrolojidir. Nefroloji, adını Yunanca “böbrek” anlamına gelen nephros sözcüğünden alır.
Böbrek(ler) ile ilgili anlamında kullanılan renal sözcüğü ise Latince renalis sözcüğünden gelir. Böbreklerin içindeki süzme birimlerine nefron denir. Kanımızda atık maddelerin yanı sıra karbonhidratların yağların ve proteinlerin sindirilmesi sonucu oluşan küçük moleküller,vitaminler ve su gibi yararlı maddelerde bulunur.
Üreterler
Üreterler, böbrek ile idrar torbası arasında bulunurlar. 25-30 cm uzunluğunda, 4-7 mm çapında, kas liflerinden oluşmuş boru şeklinde yapılardır. Böbreklerde oluşan idrar bu ince borucuklar vasıtasıyla idrar kesesine ulaşır. Üreter pars abdominalis ve pars pelvica olmak üzere iki kısımda incelenir. Üreterin üç yerde darlığı vardır.
Birinci darlık başlangıç yerinde, ikinci darlık linea terminalis’i çaprazladığı yerde, üçüncü darlık da idrar kesesine girdiği yerdedir (en dar yeri burasıdır).
İdrar Kesesi
İdrar kesesi yoğun kas liflerinden oluşmuş, idrarın depolandığı, genişleme özelliği bulunan torba biçiminde bir yapıdır. İdrar torbası dolduğunda kesenin duvarını oluşturan kas lifleri gerilerek idrara çıkma hissi uyandırır ve duvarındaki kasların kasılması ile idrar kesesi boşalır. Kadınlarda pelvis boşluğunun tabanında, erkeklerde rektumun önünde ve prostatın üzerindedir.
Üretra
İdrarın idrar torbasından alınarak, vücut dışına atıldığı son kanaldır.
Boşaltım Sistemi Yardımcı Organlar
Akciğerler
Solunum vasıtasıyla karbondioksit ve su buharını vücuttan uzaklaştırır.
Kalın Bağırsak
Sindirim atığı olan posayı anüs yoluyla vücuttan dışarı atar.
Deri
Vücutta bulunan fazla su ve tuzu terleme yardımıyla vücuttan atar.
Karaciğer
Çok zehirli olan amonyağı daha az zehirli olan üre ve ürik aside dönüştürür.