Özet: “Türkü Nedir? Türkü Ne Demektir? Anlamı” başlıklı yazımızda Türkü nedir, Türkü ne demektir, Türkü kelimesinin tanımı, Türkü kelimesinin eş anlamlısı, Türkü kelimesinin ingilizce karşılıkları, Türkü ile ilgili atasözleri ve deyimler ve Türkü hakkında detaylı bilgileri bulacaksınız.
Türkü Tanımı
Türkü kelimesinin anlamı Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde aşağıdaki şekildedir;
isim, edebiyat Hece ölçüsüyle yazılmış ve halk ezgileriyle bestelenmiş manzume
“Kulak ver ki havasında bahçemizin / Gök maviliğinden, dal yeşilliğinden / Bir türkü söylenmede kendiliğinden” – C. S. Tarancı
Türkü Eş Anlamlısı ve Zıt Anlamlısı
Türkü kelimesini eş anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- Türkü kelimesinin eş anlamlı karşılığı bulunmamaktadır.
Türkü kelimesini zıt anlamlı karşılığı aşağıdaki gibidir;
- Türkü kelimesinin zıt anlamlı karşılığı bulunmamaktadır.
Türkü İle İlgili Atasözleri ve Deyimler
Türkü kelimesi ile ilgili atasözü ve deyimler aşağıdaki gibidir;
§ ayının kırk türküsü var, kırkı da ahlat üstüne
bir kimsenin hep aynı şeyi veya hikâyeyi anlatması karşısında söylenen bir söz.
Atasözü
§ (birinin) türküsünü çağırmak
bir kimsenin hoşuna gidecek biçimde söz söylemek veya davranışta bulunmak: Azizim, biz kimsenin arabasında kimsenin türküsünü çağırmayız, kendi havamızı mırıldanırız. -S. F. Abasıyanık.
Deyim
§ el elin eşeğini türkü çağırarak arar
insanın kendi sıkıntı ve sorunlarına başkaları gereken önemi vermez, gerektiği kadar ilgilenmez.
Atasözü
§ kimin arabasına binerse onun türküsünü çağırır
çıkar sağladığı kimsenin hoşuna gidecek biçimde davranan dönek ve dalkavuk kimseler için kullanılan bir söz.
Atasözü
§ türkü çağırmak
türkü söylemek: Türkü çağırmak şöyle dursun, konuşamıyorduk bile. -A. Erhat.
Deyim
§ türkü söylemek
ezgisiyle bir türküyü seslendirmek: İçeride bir yandan türkü söylüyor, bir yandan da iş yapıyordum. -P. Safa.
Deyim
§ türkü tutturmak
türkü söylemek: Dikişine başlarken güzel bir türkü tutturmuştu. -R. Enis.
Deyim
§ türkü yakmak
türkü sözünü bestelemek.
Deyim
Türkü İle İlgili Birleşik Sözler
Türkü kelimesi ile ilgili birleşik sözler aşağıdaki gibidir;
- köy türküsü
Türkü İngilizcesi
Türkü kelimesinin İngilizce karşılıkları ise aşağıdaki gibidir
- Türkü song, folk song
Türkü Hakkında Detaylı Bilgi
Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen halk şiirlerinin her çeşidine verilen ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, ilgi eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî“: Türk’le ilgili, Türk’e özgü anlamında kullanılır.
Türkü, kendine özgü ve belirli bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle yazılan ve zamanla anonimleşen bir nazım biçimidir. Türküler ana dörtlüklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. Türkülerdeki dörtlüklere (üçlük veya ikilik de olabilir) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise halk dilinde Bağlama ve Kavuştak olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonra tekrar edilen ikilik (ya da daha çok) dizelerdir.
Türkü’nün belirli bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan ya da herhangi bir halk şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü olur. Bu yüzden türkü tipinin en belirgin özelliği “melodisidir”. Türküler yukarıda saydığımız nazım biçimlerinin aksine hece vezninin her kalıbıyla söylenir. Yani hece sayısı itibariyle bir sınırlama olmaz.
Türkülerin büyük çoğunluğu anonimdir ya da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuştur. Türküler bu şekilde halkın malı olurlar. Türküler çoğu kez, bir doğa olayı ya da bir kahramanlık karşısında doğar ve yayılırlar. Türküler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, yer adlarının, hatta konuların bile değiştiği görüldüğü için, nerede doğduklarını saptamak güçleşir.
Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere göre usulsüz ve usullü türküler olarak iki ayrım yapar. Usulsüz olanlar; Divan, Bozlak, Koşma, Hoyrat ve Çukurovayı içine alan uzun havalardır. Usullü olan türküler grubunda ise genellikle Oyun Havaları yer alır ki bunlara Konya’da Oturak Havası, Urfa’da Kırık Hava adı verilmektedir.
Türkü, hece ölçüsüyle yazılmış, sözleri ezgi eşliğinde söylenen Türk halk şiiridir. Kelime anlamı, Türki yani Türk’e ait olan manasındadır.
Türk halk edebiyatı nazım şekli ve türüdür. Ezgisi yönüyle diğer halk şiiri türlerinden ayrılır. Türküler genellikle anonimdir. İsimleri bilinen saz şairlerinin söyledikleri de giderek halka mal olmuş ve bunlar da anonimleşme eğilimine girmiştir.
Türkü Yakmak Nedir?
Türkü söylemeye “türkü yakmak” da denilmektedir.
Türkü’ler Kaça Ayrılır?
Türküler 3’e ayrılmaktadır.Bunlar:
1- Ezgilerine Göre Türküler
Ezgilerine göre türkülerde kendi içerisinde 2’ye ayrılır.
a- Kırık havalar: Usullü ezgilerdir. Alt türleri; türkü (genelde tüm kırık havalar için, özelde diğer türlerin dışında kalanlar için kullanılır), deyiş, koşma, semah, tatyan, barana, zeybek, horon, halay, bar, bengi, sallama, güvende, oyun havası, karşılama, ağırlama, peşrev, teke zortlatması, gakgili havası, dımıdan, zil havası, fingil havası’dır.
b- Uzun havalar: Usulsüz ezgilerdir. Alt türleri; uzun hava (diğer türlere girmeyenler için kullanılır), barak, bozlak, gurbet havası, yas havası, tecnis, boğaz havası, elagözlü, maya, hoyrat, divan, yol havası, yayla havası, mugam’dır. Ayrıca gazeller de özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde halk arasında söylenmektedir.
2- Konularına GöreTürküler
Ninniler ve çocuk türküleri, tabiat üzerine türküler, aşk türküleri, kahramanlık türküleri, askerlik türküleri, tören türküleri, iş türküleri, acıklı olaylarla ilgili türküler, güldürücü türküler, karşılıklı söylenen türküler, oyun türküleri, ağıtlar.
3- Yapılarına Göre Türküler
Yapılarına göre türküler’de kendi içerisinde 2’ye ayrılır.
a- Mani kıt’alarından kurulu türküler: Birbirleriyle ilgili konularda söylenmiş manilerin sıralanarak ezgiyle okunmasından meydana gelir.
b- Dörtlüklerle kurulu türküler: Dörtlüklerle kurulu türküler adı üstünde dörtlüklerden oluşan türkülerdir.bu tür türküler de anonim’dir.
Konularına Göre Türkü Çeşitleri
- Ninniler
- Çocuk Türküleri
- Doğa Türküleri
- Aşk Türküleri
- Kahramanlık ve Askerlik Türküleri
- Tören Türküleri
- İş Türküleri
- Karşılıklı Türküler
- Ölüm Türküleri (Ağıt)
- Oyun Türküleri
- Tabiat ve Hayvan Türküleri
- Zeybek ve Derebeyi Türküleri
- Cinayetler ve Acıklı Olaylarla Alakalı Türküler
- Güldürücü Türküler