Mondros Ateşkes Antlaşması ile Ortay Çıkan Cemiyetler
Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandıktan sonra düşmanlar birçok bölgeyi işgal etmeye başladılar. İşgal bir yana dursun aynı zamanda Türkiye aleyhinde cemiyetlerde kurup siyasi olarak da işgal yapmaya çalışmışlardır. Düşman kuvvetlerinin kurmuş olduğu bu cemiyetlerin yanında Milli varlığa düşman olan Türkler tarafından düşman leyhine cemiyetlerde kurulmuştur. Bunlarla mücadele etmek için Milli varlığı korumaya çalışanlar tarafından da yararlı cemiyetler bulunmakta idi.
Zararlı Cemiyetler
Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler
Mavri Mira
Rumlar kurmuştur. Batı Anadolu ve Trakya’yı Yunanistan’a dahil ederek Megalo İdeayı gerçekleştirmek istemişlerdir. Yunan Kızıl Haçı, Fener Rum Patrikhanesi, okullardaki izci teşkilatları ve diğer Rum cemiyetleriyle işbirliği içindedirler.
Etnik-i Eterya
Megalo İdea amacıyla 19. Yy. başlarında kurulmuş aynı amaçla Mondrostan sonra da faaliyetlerini sürdürmüş bir Rum cemiyetidir.
Rum Pontus Cemiyeti
Fatih’in 1461’de ortadan kaldırdığı Trabzon Rum İmparatorluğunu yeniden kurmak için çalışmalar yapmıştır.
Hınçak ve Taşnak Cemiyeti
Çukurova’dan Trabzon’a çizilen bir hattın doğusunda kalan bütün topraklarda bir Ermeni devleti (Magna Armania) kurak için çalışmalar yapmışlardır.
Alyans-İsrailit (Makkabi) Cemiyeti
Yahudi azınlık tarafından ekonomik, dini ayrıcalıklarını sürdürmek amacıyla kurulmuştur.
Türkler Tarafından Kurulan Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
İngiliz Muhipler Cemiyeti
İngilizlerle iyi geçinerek ülkeyi en az zararla kurtarmak isteyen ve İngiliz mandasını savunan bu cemiyette padişah Vahdettin, Sadrazam Damat Ferit gibi kimseler de üyedir.
Teali İslam Cemiyeti
Halifeye ve İslamiyet’e kesin bağlılıkla kurtuluşun gerçekleşeceğine inanmışlardır. İlmi, ahlaki, sosyal yollarla siyaset yapmışlardır.
Wilson Prensipleri Cemiyeti
Amerikan mandasını savunmuşlardır.
Sulh ve Selamet-i Osmaniye Cemiyeti
Kurtuluşun Osmanlı saltanatına bağlılık ve padişaha kesin itaatle mümkün olacağına inanmışlardır. Meşruti demokrasiyi ilke edinmişlerdir.
Kürt Teali Cemiyeti
Doğu Anadolu’da bağımsız bir Kürt devleti kurmak için kurulmuşsa da halkın fazla desteğini alamamıştır.
Hürriyet ve İtilaf Fırkası
20. Y.y. başlarında İttihat Terakkiye muhalif olarak kurulmuş Mondrostan sonra da milli mücadeleye karşı faaliyet sürdürmüştür.
Trabzon Adem-i Merkeziyet Cemiyeti
Trabzon ve çevresinde bağımsız bir Türk devleti kurmak istemişler, zamanla milli mücadele safına geçmişlerdir.
Yararlı Cemiyetler
Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra zararlı cemiyetlerin yanında yararlı cemiyetlerde kurulmuştur. Bunlar şu şekildedir.
Trakya ve Paşaeli Cemiyeti
Trakya ve çevresini özellikle Mavri Miranın faaliyetlerine karşı korumak amacıyla kurulmuştur. İlk kurulan cemiyettir.
İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Batı Anadoluyu Rumlara karşı korumak amacıyla kurulmuştur. İzmirin işgali sonrası Anadoluya milli mücadele için cephane taşımışlardır.
Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Bir yandan Rum Pontus cemiyetine diğer yandan Adem-i merkeziyet cemiyetine karşı faaliyet gösteren, Trabzon ve çevresini korumaya çalışan cemiyettir.
Kilikyalılar Cemiyeti
Çukurova bölgesini Ermenilere ve Fransızlara karşı savunmak amacıyla kurulmuştur.
Harekat-ı Milliye ve Redd-i İlhak Cemiyeti
İzmirin Yunanlılarca işgaliyle beraber ilhakı önlemek amacıyla kurulmuştur. İşgallere karşı fiilen karşı koymuşlardır.
Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti
Merkezi Sivas olmak üzere kurulmuş ve kısa sürede bütün vatana yayılmıştır. İşgalleri protesto ettikleri gibi Milli Mücadeleye para ve Mal yardımı sağlamışlardır.
Milli Kongre Cemiyeti
Türk halkının haklılığını basın yoluyla Dünya kamuoyuna duyurmayı amaçlayan bir cemiyettir. Silahlı direnişi düşünmemiştir.
Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Doğu Anadolu’da Ermeni devletinin kurulmasına engel olmak amacıyla ortak savunma kararı almış bir cemiyettir.
Not; Cemiyetlerin hemen hepsinin kuruluşunda dayandıkları nokta Wilson ilkeleridir.
Not; Milli cemiyetler kendi bölgelerin kurtarmak için kurulmuş, Sivas kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleşmişlerdir.
Not; Milliyetçilik ve bağımsızlık amacıyla Mondros Müterakesi’nden sonra kurulmuşlardır.
Not; Başlangıçta basın-yayın yoluyla mücadeleyi, gerekirse silahlı direnişe geçmeyi amaçlamışlardır.
Mondros Ateşkes Antlaşmasından Sonra İşgal Edilen Şehirler
İngiltere; Musul, Urfa, Antep, Maraş, Batum, Kars, Samsun, Merzifon
Fransa; Adana, Urfa, Antep, Maraş, Mersin, Dörtyol
İtalya; Antalya, Kuşadası, Fethiye, Bodrum, Marmaris, Konya
Yunanistan; İzmir