Fikriye Hanım’ın Yaşamı
Fikriye Hanım, Atatürk’ün annesi olan Zübeyde Hanım’ın ikinci eşinin (Ragıp Bey) kardeşidir. 1887 yılında dünyaya gelen Fikriye Hanım, babası Hayrettin bey, annesi ise Vasfiye hanımdır. Fikriye Hanım Yunanca ve Fransızca dillerini konuşabiliyordu. Ayrıca hem piyano hemde ud çalmayı da biliyordu. Fikriye Hanım 1924 yılında Ankara’da vefat etmiştir.
1923 yılına değin Çankaya Köşkü’nde Mustafa Kemal’e yardımlarda bulundu. Narin olan ve hastalıklara karşı dayanıklı olmayan yapısı, eğitimini de engellemiş, Fikriye’nin ruh yapısını ve geleceğe dönük planlarını etkilemiştir. Ciğerlerinden rahatsızlandığı için Münih’e gitmek zorunda kalmıştır. Mustafa Kemal’e âşık olan Fikriye Hanım, Mustafa Kemal’in Latife Hanım’la evliliğini öğrenince Türkiye’ye geri dönmüştür. İlk işi köşke gitmek olmuştur. Ancak Latife Hanım onun geldigini görünce Mustafa Kemal Atatürk’e haber vermeden yavere emir verir ve köşkten yaka paça attırır.
Nasıl Öldüğünü Bilen Yok
Tam olarak nasıl öldüğü bilinmemektedir. Çankaya Köşkü’nün önünde intihar ettiği iddia edilirken tabancayla vurulduğu da söylenmektedir. Fikriye Hanım’ın ölümünün Atatürk ile Latife Hanım’ın evliliğini etkilediği düşünülür. Şeceresinde ölüm tarihi 31 Mayıs 1924 olarak yazılmıştır, lâkin vurulduğu ya da kendini vurduğu tarih 23 Mayıs olarak bilinir.
Hıfzı Topuz’un belgelere dayandırarak yazdığı Gazi ve Fikriye romanında ise Fikriye Hanım’ın intihara teşebbüs ettiği tarihten öldüğü tarihe kadar hastanede tedavi altında kaldığı, kurşun yarasıyla değil, kurşunun açtığı yaranın enfeksiyon kapması ve tam iyileşmeyen verem hastalığının iyice azması nedeniyle öldüğü yazılmaktadır. Yine aynı esere göre Atatürk, Fikriye Hanım’ın Köşk’e yerleşmesinin yarattığı dedikoduları önlemek için Fikriye Hanım’la sessizce ve gizlice evlenmiş, hatta nikahlarını da dönemin Şer’iye ve Evkaf Vekili, Cumhuriyet döneminin ilk Diyanet İşleri Başkanlarından Mustafa Fehmi Gerçeker kıymıştır.
Araştırmacı Eriş Ülger, Ata’nın yaveri Salih Bozok’un anılarına dayanarak mezar yerinin Kuğulu Park’ta olduğunu söylemektedir. Fikriye Hanım kitabının yazarı Fatih Bayhan ise Fikriye Hanım’ın bugün üzerinde bankaların bulunduğu Ankara’nın Ulus semtindeki eski mezarlıkta yatmakta olduğunu belirtmiştir. Can Dündar ise bugün Ankara Etnografya Müzesi’nde Mustafa Kemal Atatürk’ün at üzerinde dev bir heykelinin yükseldiği yere defnedildiğini yazmıştır.