Isınma ve Soğuma Ne Demektir?
Bilindiği gibi madde 3 halde bulunmaktadır. Bunlar katı, sıvı ve gazlardır. Maddenin bu farklı hallerine ısı verildiğinde yada ısıları alındığında farklı özellikler göstermekteler. Çünkü bir maddeye ısı verdiğin zaman sıcaklığı artar, soğuttuğun zaman ise sıcaklığı azalır. Örneğin elektrik telleri veya telefon telleri yazın ısındıkları için aşağıya sarkarlar, kışın ise gergin olurlar.
Maddeler ısındığı zaman genleşirler ve genleştikleri zaman hacimleri büyür. Genleşme oranı en az katılardadır. En fazla ise gazlardır. Yani bir katı maddeye ısı verirseniz gazdan daha az genleşir. Genleşme oranı “Katı<Sıvı<Gaz” şeklindedir.
Isınma ve Soğumanın Yararları
Isınma ve soğuma sonucu meydana gelen genleşme veya genleşmenin tersi olan büzülme olayı insanlara birçok fayda getirmiştir. Örneğin sıcaklığı bildiğiniz gibi termometre ile ölçeriz. İşte bu termometre sıvıların genleşme sayesinde yapılmaktadır. Buzdolaplarında, ütülerde, kalorifer kazanlarında elektrikli fırınlarda kulanılan termostat örneğini de verebiliriz. Genleşme miktarları aynı olmayan iki metal kullanılarak ile termostat yapılır. Bunlar gibi günlük hayatımızda birçok alanda genleşme ve büzülme olaylarından yararlanılmaktadır.
Isınma ve Soğumanın Zararları
Isınma ve soğuma olaylarının yani genleşme ve büzülme olaylarının faydası olduğu gibi zararı da vardır. Örnek olarak ısınan bir katı cisim aniden soğursa kırılabilir. Tren rayları döşenirken yazın genleşme oranına göre arada boşluklar bırakılır. Eğer boşluk bırakılmazsa tren rayları genleşmeden dolayı eğilirler. Ayrıca eğer doğru hesaplanmazsa kışın genleşen telefon veya elektrik telleri kopar.
Isınma ve Soğuma Grafiği
Aşağıdaki grafiklerde bir maddeye ısı verilirse yada soğutulursa meydana gelecek değişimler gösterilmektedir. Madde katı, sıvı ve gaz halleri arasında sıcaklığa bağlı olarak değişmektedir.
