Mersin İlinde Yapılmış Kervansaraylar
Kervanların ticaret yolları üzerinde kurulan konaklama yerleri olan kervansaraylar ülkemizin birçok ilinde bulunmaktadır. Bu illerimizden birisi de Mersin ilimizdir. İlk defa 10. yüzyılda Selçuklular tarafından yaptırılan kervansaraylar, zamanla her türlü ihtiyacı gidermek için genişletilmiştir ve Mersin ilinde birden fazla kervansaray bulunmaktadır. Bu kervansarayların isimleri şöyle;
- Sarışıh Kervansarayı
- Tol Kervansarayı
Yazımızın devamında Mersin ilinde bulunan kervansarayları ve bu kervansaraylar hakkında kısaca bilgi bulabilirsiniz.
Mersin Kervansarayları
Tol Kervansarayı
Tol Kervansarayı Alanya karayolunun 22. kilometresinde, Demirören köyünde yer alır. Yörenin sert kırmızı ve sarı renkli kayan ve moloz taşları ile inşa edilmiş yapı, güney kuzey yönünde iki sahınlı olup yuvarlak tonoz örtülüdür. Yapılış tarihini belirten herhangi bir yazıt bulunmamakla birlikte 14-15. yüzyıllara ait olmalıdır.
Sarışıh Kervansarayı (Sarı Işık Kervansarayı, Sarışeyh Kervansarayı)
Tarsus, ilkçağlardan beri, bulunduğu stratejik nokta nedeniyle idari, ticari ve askeri açılardan önemli bir merkez olmuştur. Doğu ile batı arasındaki yolların buradan geçmesiyle hem ticaret malları buradan sevk edilmiş hem de üretim ve ticaret gelişerek sürmüştür. Osmanlılar döneminde yollar, İstanbul’dan Rumeli ve Anadolu yönlerinde sağ kol, sol kol ve orta kol olmak üzere üçlü bir sistemle dağılırdı.
Orta Anadolu’yu Çukurova ve Kuzey Suriye’ye bağlayan Anadolu sağ kolunun ve Hac yolunun geçtiği güzergahta yer alan Gülek Geçidi yakınındaki, inceleme konumuzu oluşturan kervansaray, günümüzde Tarsus-Pozantı yolu üzerinde ve Tarsus’a 90 km. uzaklıktadır. Mersin’in Tarsus ilçesinin Çukurbağ Köyü sınırları içinde kalan kervansaray Sarı Işık (Sarışıh) Mahallesi’nde bulunmaktadır. Kervansaray, köy halkı tarafından “Sarı Işık Hanı”. “Sarışıh Hanı” olarak adlandırılmaktadır. Kaynaklarda ise “Sarıışık, Sarışıh, Sarışeyh Hanı” olarak geçmektedir. Yapı, güneyden kuzeye doğru eğimli bir arazi üzerine inşa edilmiştir. Doğu cephede dış kaplamanın büyük kesiminin dökülmüş olduğu görülmektedir.
Yine bu cephe üzerinde, duvarda sonradan yapılmış şekilsiz üç açıklık bulunmaktadır. Yapı, bir dönem soda imalatı için kullanılmış ve bu kullanımı sırasında muhtemelen doğu duvarı üzerindeki geniş açıklıklar oluşturulmuştur. Yapının üstü, dışta, sonradan iki yöne eğimlii olarak tamamen betonla kaplanmış durumdadır. Günümüzde oldukça bakımsız durumda olan yapının kuzeydoğu köşesi yıkılmak üzeredir. Kuzey ve batı cephelerinde dış kaplamanın yer yer yenilendiği dikkati çekmektedir.
Bu onarım 1970’lerde yapılmıştır. Kuzey ve güney cephelerinde üst kesimde mazgal birer pencere yer almaktadır. Kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlı kapalı tek bir mekana sahip kervansaray, kabayonu ve moloz taşlarla inşa edilmiştir. Uzun kenarlardan batı cephesi üzerinde yer alan basık kemerli giriş, cepheden dışa taşkın bir eyvan şeklinde düzenlenmiştir. Giriş eyvanının üstü sivri kemerli bir tonozla örtülüdür. Giriş eyvanının yan duvarları ve tonozu kısmen yıkılmış durumdadır. Tek mekanlı kervansarayın üstü, giriş cephesine paralel kuzey-güney yönlü sivri kemerli bir tonozla örtülüdür. Tonoz, sekiz destek kemeriyle bağlanmaktadır.